ترخیص کالا یکی از پیچیده‌ترین مراحل در واردات و صادرات است که نیاز به دقت، آگاهی از مقررات جاری و رعایت تشریفات گمرکی دارد. از آنجا که قوانین، بخشنامه‌ها و مصوبه‌ها ممکن است تغییر کنند، بهترین کار این است که همواره از آخرین مصوبه‌ها و شیوه‌نامه‌های گمرکی پیروی شده و همکاری با ترخیص‌کاران معتبر داشته باشید. در ادامه، نکات کلیدی و ضروری‌تر در رابطه با ترخیص کالا از گمرک ایران را بر اساس آخرین مصوبه‌ها و مقررات گردآوری کرده‌ام:
ترخیص کالا یکی از پیچیده‌ترین مراحل در واردات و صادرات است که نیاز به دقت، آگاهی از مقررات جاری و رعایت تشریفات گمرکی دارد. از آنجا که قوانین، بخشنامه‌ها و مصوبه‌ها ممکن است تغییر کنند، بهترین کار این است که همواره از آخرین مصوبه‌ها و شیوه‌نامه‌های گمرکی پیروی شده و همکاری با ترخیص‌کاران معتبر داشته باشید. در ادامه، نکات کلیدی و ضروری‌تر در رابطه با ترخیص کالا از گمرک ایران را بر اساس آخرین مصوبه‌ها و مقررات گردآوری کرده‌ام: --- 📌 نکات کلیدی در ترخیص کالا 1. آگاهی از مصوبه‌های جدید و شفاف‌سازی مقررات در سال‌های اخیر، دولت و شورایعالی هماهنگی اقتصادی سران قوا اقدام به بازنگری و صدور مصوبه‌هایی برای تسهیل ترخیص کالا کرده‌اند. برای نمونه، در مصوبه جلسه ۱۰۳ مورخ ۱۴۰۲/۹/۴، مقرراتی درباره ترخیص درصدی محموله‌ها، تعهدات اسنادی برای کالاهای خاص و شرایط تسویه ارزی تدوین شده است. بنابراین لازم است پیش از هر اقدام ترخیص، متن مصوبات جدید را مطالعه کرده و از مقررات خاص کالای وارداتی مطلع باشید. 2. استفاده از سامانه‌های الکترونیکی و ثبت اظهارنامه دقیق در فرآیند ترخیص، اظهار کالا باید از طریق سامانه گمرکی الکترونیکی (مثل سیستم EPL یا سامانه گمرک) انجام شود. ثبت دقیق مشخصات کالا، ارزش، وزن، تعداد بسته‌ها و اسناد همراه ضروری است. هر گونه مغایرت یا اشتباه در اطلاعات اظهارنامه می‌تواند منجر به تأخیر یا ورود کالا به مسیرهای کنترل دقیق‌تر شود. 3. انتخاب مسیر گمرکی مناسب (سبز، زرد، قرمز) کالاها به یکی از مسیرهای سبز، زرد یا قرمز گمرکی ارجاع داده می‌شوند بر اساس میزان بررسی اسناد یا بازدید فیزیکی: مسیر سبز: کالاهایی که با اسناد کامل و مطابقت اعلام شده هستند، سریع‌تر بدون کنترل فیزیکی ترخیص می‌شوند. مسیر زرد: کالاهایی که نیاز به بررسی اسنادی بیشتری دارند. مسیر قرمز: کالاهایی که به بازدید فیزیکی نیاز دارند. آگاهی از ملاک ورود کالا به هر مسیر (کد کالا، نوع مجوز، سابقه واردکننده و سابقه اظهارنامه) می‌تواند سرعت ترخیص را افزایش دهد. 4. مجوزها و مستندات مخصوص کالاهای خاص برخی کالاها مانند تجهیزات پزشکی، داروها، مواد شیمیایی، کالاهای مشمول استاندارد یا کالاهای سریع‌الفساد، نیاز به مجوزهای تخصصی، تأییدیه‌های بهداشتی، استاندارد یا قرنطینه دارند. طبق مصوبات اخیر، در برخی موارد برای کالاهای حساس امکان ترخیص درصدی با تعهد اسنادی پیش‌بینی شده است. لذا باید پیش از ترخیص، مجوزهای لازم را از دستگاه‌های ذیربط اخذ کرده باشید. 5. تعهد ارزی و اسناد ارزی مرتبط برای واردات کالا، تأمین ارز و تسویه تعهدات ارزی اهمیت دارد. در مصوبات جدید مقرراتی در مورد تعهد ارزی، نحوه ارزیابی ارز و الزامات ارائه اسناد تسویه ارزی برای ترخیص کالا تصویب شده است. مثلاً کالاهایی که مشمول مصوبه ترخیص “درصدی” می‌شوند، باید اسناد تسویه ارزی را در مدت مقرر به گمرک ارائه نمایند. 6. ارزیابی کالا و تطبیق با اظهارنامه گمرک کالا را از لحاظ نوع، مقدار، ارزش و تطبیق با اسناد اظهارنامه بررسی می‌کند. اگر کالا با اظهارنامه مطابقت نداشته باشد، ممکن است وارد مسیر قرمز شود یا جریمه شود. بنابراین یکی از نکات مهم، صداقت و دقت در تعیین نوع کالا، کد تعرفه و ارزش گمرکی است. 7. پرداخت حقوق گمرکی، عوارض و هزینه‌های جانبی (انبارداری، کارشناسی و غیره) پیش از ترخیص، باید حقوق ورودی، سود بازرگانی، عوارض و مالیات ارزش افزوده و سایر هزینه‌های جانبی پرداخت شود. همچنین هزینه انبارداری (در صورت تأخیر) و هزینه کارشناس و آزمایشگاه ممکن است مطرح گردد. 8. کنترل زمان مجاز نگهداری کالا در انبار گمرکی طبق قوانین گمرکی، کالاها تنها برای مدت محدودی مجاز به نگهداری در انبار گمرک هستند. معمولاً این مدت سه ماه است و در صورت ارائه درخواست موجه و موافقت گمرک، امکان تمدید به مدت محدود وجود دارد، با پرداخت هزینه انبارداری. 9. انتخاب ترخیص‌کار یا شرکت با تجربه و مجاز ترخیص‌کار یا نماینده بازرگان (حق‌العمل‌کار) نقش بسیار مهمی در سرعت و صحت روند ترخیص دارد. همکاری با شرکتی که تسلط به مقررات جدید دارد، می‌تواند از بروز تأخیر، جریمه یا ورود کالا به مسیر کنترل جلوگیری کند. 10. پیگیری پس از ترخیص و نگهداری سوابق مستندات حتی پس از خروج کالا از گمرک، توصیه می‌شود اسناد ترخیص، اظهارنامه، رسید پرداخت گمرکی و سایر مستندات را آرشیو کنید؛ ممکن است در بازبینی‌های بعدی گمرک یا دستگاه‌های نظارتی به آنها نیاز داشته باشید. --- با رعایت این نکات و بهره‌گیری از قوانین و مصوبات جاری، فرآیند ترخیص کالا برای واردکنندگان و تجار قابل پیش‌بینی‌تر، سریع‌تر و کم‌ریسک‌تر خواهد شد. اگر دوست دارید، می‌توانم نسخه به‌روز مصوبات سال جاری را برای کالاهای تخصصی شما جستجو کنم تا دقیق‌تر بنویسم.
---
📌 نکات کلیدی در ترخیص کالا
1. آگاهی از مصوبه‌های جدید و شفاف‌سازی مقررات در سال‌های اخیر، دولت و شورایعالی هماهنگی اقتصادی سران قوا اقدام به بازنگری و صدور مصوبه‌هایی برای تسهیل ترخیص کالا کرده‌اند. برای نمونه، در مصوبه جلسه ۱۰۳ مورخ ۱۴۰۲/۹/۴، مقرراتی درباره ترخیص درصدی محموله‌ها، تعهدات اسنادی برای کالاهای خاص و شرایط تسویه ارزی تدوین شده است. بنابراین لازم است پیش از هر اقدام ترخیص، متن مصوبات جدید را مطالعه کرده و از مقررات خاص کالای وارداتی مطلع باشید.
2. استفاده از سامانه‌های الکترونیکی و ثبت اظهارنامه دقیق در فرآیند ترخیص، اظهار کالا باید از طریق سامانه گمرکی الکترونیکی (مثل سیستم EPL یا سامانه گمرک) انجام شود. ثبت دقیق مشخصات کالا، ارزش، وزن، تعداد بسته‌ها و اسناد همراه ضروری است. هر گونه مغایرت یا اشتباه در اطلاعات اظهارنامه می‌تواند منجر به تأخیر یا ورود کالا به مسیرهای کنترل دقیق‌تر شود.
3. انتخاب مسیر گمرکی مناسب (سبز، زرد، قرمز) کالاها به یکی از مسیرهای سبز، زرد یا قرمز گمرکی ارجاع داده می‌شوند بر اساس میزان بررسی اسناد یا بازدید فیزیکی:
مسیر سبز: کالاهایی که با اسناد کامل و مطابقت اعلام شده هستند، سریع‌تر بدون کنترل فیزیکی ترخیص می‌شوند.
مسیر زرد: کالاهایی که نیاز به بررسی اسنادی بیشتری دارند.
مسیر قرمز: کالاهایی که به بازدید فیزیکی نیاز دارند. آگاهی از ملاک ورود کالا به هر مسیر (کد کالا، نوع مجوز، سابقه واردکننده و سابقه اظهارنامه) می‌تواند سرعت ترخیص را افزایش دهد.
4. مجوزها و مستندات مخصوص کالاهای خاص برخی کالاها مانند تجهیزات پزشکی، داروها، مواد شیمیایی، کالاهای مشمول استاندارد یا کالاهای سریع‌الفساد، نیاز به مجوزهای تخصصی، تأییدیه‌های بهداشتی، استاندارد یا قرنطینه دارند. طبق مصوبات اخیر، در برخی موارد برای کالاهای حساس امکان ترخیص درصدی با تعهد اسنادی پیش‌بینی شده است. لذا باید پیش از ترخیص، مجوزهای لازم را از دستگاه‌های ذیربط اخذ کرده باشید.
5. تعهد ارزی و اسناد ارزی مرتبط برای واردات کالا، تأمین ارز و تسویه تعهدات ارزی اهمیت دارد. در مصوبات جدید مقرراتی در مورد تعهد ارزی، نحوه ارزیابی ارز و الزامات ارائه اسناد تسویه ارزی برای ترخیص کالا تصویب شده است. مثلاً کالاهایی که مشمول مصوبه ترخیص “درصدی” می‌شوند، باید اسناد تسویه ارزی را در مدت مقرر به گمرک ارائه نمایند.
6. ارزیابی کالا و تطبیق با اظهارنامه گمرک کالا را از لحاظ نوع، مقدار، ارزش و تطبیق با اسناد اظهارنامه بررسی می‌کند. اگر کالا با اظهارنامه مطابقت نداشته باشد، ممکن است وارد مسیر قرمز شود یا جریمه شود. بنابراین یکی از نکات مهم، صداقت و دقت در تعیین نوع کالا، کد تعرفه و ارزش گمرکی است.
7. پرداخت حقوق گمرکی، عوارض و هزینه‌های جانبی (انبارداری، کارشناسی و غیره) پیش از ترخیص، باید حقوق ورودی، سود بازرگانی، عوارض و مالیات ارزش افزوده و سایر هزینه‌های جانبی پرداخت شود. همچنین هزینه انبارداری (در صورت تأخیر) و هزینه کارشناس و آزمایشگاه ممکن است مطرح گردد.
8. کنترل زمان مجاز نگهداری کالا در انبار گمرکی طبق قوانین گمرکی، کالاها تنها برای مدت محدودی مجاز به نگهداری در انبار گمرک هستند. معمولاً این مدت سه ماه است و در صورت ارائه درخواست موجه و موافقت گمرک، امکان تمدید به مدت محدود وجود دارد، با پرداخت هزینه انبارداری.
9. انتخاب ترخیص‌کار یا شرکت با تجربه و مجاز ترخیص‌کار یا نماینده بازرگان (حق‌العمل‌کار) نقش بسیار مهمی در سرعت و صحت روند ترخیص دارد. همکاری با شرکتی که تسلط به مقررات جدید دارد، می‌تواند از بروز تأخیر، جریمه یا ورود کالا به مسیر کنترل جلوگیری کند.
10. پیگیری پس از ترخیص و نگهداری سوابق مستندات حتی پس از خروج کالا از گمرک، توصیه می‌شود اسناد ترخیص، اظهارنامه، رسید پرداخت گمرکی و سایر مستندات را آرشیو کنید؛ ممکن است در بازبینی‌های بعدی گمرک یا دستگاه‌های نظارتی به آنها نیاز داشته باشید.
با رعایت این نکات و بهره‌گیری از قوانین و مصوبات جاری، فرآیند ترخیص کالا برای واردکنندگان و تجار قابل پیش‌بینی‌تر، سریع‌تر و کم‌ریسک‌تر خواهد شد. اگر دوست دارید، می‌توانم نسخه به‌روز مصوبات سال جاری را برای کالاهای تخصصی شما جستجو کنم تا دقیق‌تر بنویسم.